Apêndice:Lista de Swadesh em crioulo cabo-verdiano

Lista de Swadesh de 207 palavras para o crioulo cabo-verdiano, incluindo a pronúncia no AFI.

Apresentação

Para mais informações, leia o artigo: Swadesh list (em inglês)

A lista de palavras Swadesh (Swadesh word list), desenvolvida pelo linguista Morris Swadesh, é usada como um utensílio para o estudo da evolução das línguas em glotocronologia. Ela contém um conjunto de palavras básicas que podem ser encontradas em todas as línguas. Várias versões foram criadas, em particular:

• uma versão completa de 207 palavras, na qual algumas palavras não são encontradas em todos os contextos (contém, por exemplo, serpente e neve);
• uma versão reduzida de 100 palavras;

Essa lista de palavras não deve ser considerada como um léxico elementar para comunicar com falantes de uma dada língua; O seu único objectivo é dar uma breve ideia da língua, mostrando a sua base lexical e, quando possível, fonética.

Lista

Apresentada em 5 variantes: Fogo, Santiago, São Nicolau, São Vicente e Santo Antão. A chamada «forma base» nem sempre existe. Está presente apenas por motivos de glotocronologia, ou pode ser mencionada quando não se quer especificar nenhuma das variantes.

Para a ortografia que será usada neste artigo, consultar o artigo principal Crioulo cabo-verdiano — sistema de escrita.

N.º	Lista original em Inglês	Crioulo						Português
		forma base	variante do Fogo	variante de Santiago	variante de São Nicolau	variante de São Vicente	variante de Santo Antão
1	I	m’ (átona) [m] mí (tónica) [mi]	m’ (átona) [ƞ] mí (tónica) [mi]	m’ (átona) [ƞ] mí (tónica) [mi]	m’ (átona) [m] mí (tónica) [mi]	m’ (átona) [m] mí (tónica) [mi]	m’ (átona) [m] mí (tónica) [mi]	eu
2	you (singular)	bú (átona) [bu] bô (tónica) [bo]	bú (átona) [bu] bô (tónica) [bo]	bú (átona) [bu] bô (tónica) [bo]	bô [bo]	bô [bo]	bô [bo]	tu (Portugal) você (Brasil)
3	he	ê’ (átona) [e] êl (tónica) [el]	ê’ [e]	ê’ (átona) [e] êl (tónica) [el]	êl [el]	êl [el]	êl [el]	ele
4	we	nú (átona) [nu] nôs (tónica) [noz]	dú (átona) [du] nôs (tónica) [noz]	nú (átona) [nu] nôs (tónica) [noz]	nô (átona) [no] nôs (tónica) [noz]	nô (átona) [no] nôs (tónica) [noʒ]	nô (átona) [no] nôs (tónica) [noʒ]	nós
5	you (plural)		nhôs [ɲoz]	nhôs [ɲoz]	b’sôt’ [bzot]	b’sôt’ [bzot]	b’sôt’ [bzot]	vocês
6	they	ês [ez]	ês [ez]	ês [ez]	ês [ez]	ês [eʒ]	ês [eʒ]	eles / elas
7	this	êss [es]	êss [es]	êss [es]	êss [es]	êss [es]	êss [es]	isto
8	that	quêl [kel]	quêl [kel]	quêl [kel]	quêl [kel]	quêl [kel]	quêl [kel]	aquilo
9	here	lí [li]	lí [li]	lí [li]	lí [li]	lí [li]	lí [li]	aqui
10	there	lâ [lɐ]	lâ [lɐ]	lâ [lɐ]	lâ [lɐ]	lá [la]	lá [la]	lá
11	who	quêm quí [kẽ ki] quêm-ê quí? (int.) [kẽˈe ki]	quêm quí [kẽ ki] quenhê quí? (int.) [keˈɲe ki]	quêm quí [kẽ ki] quênha quí? (int.) [ˈkeɲɐ ki]	quêm qu’ [kẽ k] quêm-ê qu’? (int.) [kẽˈe k]	quêm qu’ [kẽ k] quêm-ê qu’? (int.) [kẽˈe k]	quêm qu’ [kẽ k] quêm-ê qu’? (int.) [kẽˈe k]	quem
12	what	cusê quí [ˈkuzɐ ki]	cusê quí [kuˈze ki]	cusê quí / cussê quí [kuˈze ki] / [kuˈse ki]	c’se qu’ [kze k]	c’se qu’ [kze k]	c’se qi’ [kze k]	que, o que
13	where	ôndi quí [ˈõdi ki] ondê quí? (int.) [õˈde ki]	úndi quí [ˈũdi ki] undê quí? (int.) [ũˈde ki]	úndi quí [ˈũdi ki] úndi quí? (int.) [ˈũdi ki]	ônd’ qu’ [õd k] ondê qu’? (int.) [õˈde k]	ônd’ qu’ [õd k] ondê qu’? (int.) [õˈde k]	ônd’ qu’ [õd k] ondê qu’? (int.) [õˈde k]	onde
14	when	cándu quí [ˈkãdu ki] candê quí? (int.) [kɐ̃ˈde ki]	cándu quí [ˈkãdu ki] candê quí? (int.) [kɒ̃ˈde ki]	cándu quí [ˈkãdu ki] cándu quí? (int.) [ˈkãdu ki]	cónd’ [kɔ̃d] condê qu’? (int.) [kɔ̃ˈde k]	cónd’ [kɔ̃d] condê qu’? (int.) [kɔ̃ˈde k]	cónd’ [kɔ̃d] condê qu’? (int.) [kɔ̃ˈde k]	quando
15	how	cumódi quí [kuˈmɔdi ki] cumodê quí? (int.) [kumɔˈde ki]	cumó’ quí [kuˈmɔ ki] cumó’ quí? (int.) [kumɔˈ ki]	’módi quí [ˈmɔdi ki] ’módi quí? (int.) [ˈmɔdi ki]	manêra qu’ [mɐˈnerɐ k] qu’ manêra qu’? (int.) [k mɐˈnerɐ k]	manêra qu’ [mɐˈnerɐ k] qu’ manêra qu’? (int.) [k mɐˈnerɐ k]	menêra qu’ [meˈnerɐ k] qu’ menêra qu’? (int.) [k meˈnerɐ k]	como
16	not	câ [kɐ]	câ [kɐ]	câ [kɐ]	câ [kɐ]	câ [kɐ]	n’ [n]	não
17	all	túdu [ˈtudu]	túdu [ˈtudu]	túdu [ˈtudu]	túd’ [tud]	túd’ [tud]	túd’ [tud]	todos
18	many	tchêu [ʧew]	tchêu [ʧew]	tchêu [ʧew]	tchêu [ʧew]	tchêu [ʧew]	tchêu [ʧew]	muitos
19	some	algúm [ɐlˈɡũ]	argúm [ɐɾˈɡũ]	algúm [ɐlˈɡũ]	algúm [ɐlˈɡũ]	algúm [ɐlˈɡũ]	olgúm [olˈɡũ]	algum
20	few	pôcu [ˈpoku]	pôcu [ˈpoku]	pôcu [ˈpoku]	pôcu [ˈpoku]	pôc’ [pok]	pôc’ [pok]	poucos
21	other	ôtu [ˈotu]	ôtu [ˈotu]	ôtu [ˈotu]	ôt’ [ot]	ôt’ [ot]	ôt’ [ot]	outro
22	one	úm [ũ]	úm [ũ]	úm [ũ]	úm [ũ]	úm [ũ]	úm [ũ]	um
23	two	dôs [doz]	dôs [doz]	dôs [doz]	dôs [doz]	dôs [doʒ]	dôs [doʒ]	dois
24	three	três [tɾez]	três [tɾez]	três [tɾez]	três [tɾez]	três [tɾeʒ]	três [tɾeʒ]	três
25	four	quátu [ˈkwatu]	quátu [ˈkwatu]	quátu [ˈkwatu]	quát’ [kwat]	quát’ [kwat]	quát’ [kwat]	quatro
26	five	cíncu [ˈsĩku]	cíncu [ˈsĩku]	cíncu [ˈsĩku]	cíncu [ˈsĩku]	cínc’ [sĩk]	cínc’ [sĩk]	cinco
27	big	grándi [ˈɡɾãdi]	grándi [ˈɡɾãdi]	grándi [ˈɡɾãdi]	gránd’ [ɡɾãd]	gránd’ [ɡɾãd]	grénd’ [ɡɾɛ̃d]	grande
28	long	cumprídu [kũˈpɾidu]	cumprídu [kũˈpɾidu]	cumprídu [kũˈpɾidu]	cumpríd’ [kũˈpɾid]	cumpríd’ [kũˈpɾid]	cumpríd’ [kũˈpɾid]	longo
29	wide	lárgu [ˈlaɾɡu]	lárgu [ˈlaɾɡu]	lárgu [ˈlaɾɡu]	lárgu [ˈlaɾɡu]	lórg’ [lɔɾɡ]	lórg’ [lɔɾɡ]	largo
30	thick	grôssu [ˈɡɾosu]	grôss’ [ˈɡɾos]	grôss’ [ɡɾos]	grôss’ [ɡɾos]	grôss’ [ɡɾos]	grôss’ [ɡɾos]	espesso
31	heavy	pesádu [peˈzadu]	pesádu [peˈzadu]	pisádu / pissádu [piˈzadu] / [piˈsadu]	pesód’ [peˈzɔd]	pesód’ [peˈzɔd]	pesód’ [peˈzɔd]	pesado
32	small		miôdu [miˈodu]	piquinóti [pikiˈnɔti]	p’quinính’ / p’tchinính’ [pkiˈniɳ] / [pʧiˈniɳ]	piqu’ním [pikˈnĩ]	piqu’ním [pikˈnĩ]	pequeno
33	short	cúrtu [ˈkuɾtu]	cúrtu [ˈkuɾtu]	cúrtu [ˈkuɾtu]	cúrt’ [kuɾt]	cúrt’ [kuɾt]	cúrt’ [kuɾt]	curto
34	narrow	strêtu [ˈstɾetu]	strêtu [ˈstɾetu]	strêtu [ˈstɾetu]	strêt’ [stɾet]	strêt’ [ʃtɾet]	strêt’ [ʃtɾet]	estreito
35	thin	fínu [ˈfinu]	fínu [ˈfinu]	fínu [ˈfinu]	fín’ [fin]	fín’ [fin]	fín’ [fin]	fino
36	woman	mudjêr [muˈʤeɾ]	mudjê’ [muˈʤe]	mudjêr [muˈʤeɾ]	m’djêr [mʤeɾ]	m’djêr [mʤeɾ]	m’liêr [mljeɾ]	mulher
37	man (male)	ómi [ˈɔmi]	ómi [ˈɔmi]	ómi [ˈɔmi]	ôm’ [om]	ôm’ [om]	ôm’ [om]	homem (macho)
38	man (human)	alguêm [ɐlˈɡẽ]	arguêm [ɐɾˈɡẽ]	alguêm [ɐlˈɡẽ]	alguêm / aldjêm [ɐlˈɡẽ] / [ɐlˈʤẽ]	alguêm [ɐlˈɡẽ]	elguêm [elˈɡẽ]	homem (ser humano)
39	child	minínu [miˈninu]	minínu [miˈninu]	minínu [miˈninu]	m’nín’ [mnin]	m’nín’ [mnin]	m’nín’ [mnin]	criança
40	wife	mudjêr [muˈʤeɾ]	mudjê’ [muˈʤe]	mudjêr [muˈʤeɾ]	m’djêr [mʤeɾ]	m’djêr [mʤeɾ]	m’liêr [mljeɾ]	mulher (esposa)
41	husband	marídu [mɐˈɾidu]	marídu [mɐˈɾidu]	marídu [mɐˈɾidu]	maríd’ [mɐˈɾid]	maríd’ [mɐˈɾid]	meríd’ [meˈɾid]	marido
42	mother	mãi [mãj]	mã’ [mɒ̃]	mâi [mɐj]	mãi [mãj]	mãi [mãj]	mém [mɛ̃]	mãe
43	father	pái [paj]	pá’ [pɒ]	pâi [pɐj]	pái [paj]	pái [paj]	pé [pɛ]	pai
44	animal	bítchu [ˈbiʧu]	bítchu [ˈbiʧu]	bítchu [ˈbiʧu]	bítch’ [biʧ]	bítch’ [biʧ]	bítch’ [biʧ]	animal
45	fish	pêxi [ˈpeʃi]	pêxi [ˈpeʃi]	pêxi [ˈpeʃi]	pêx’ [peʃ]	pêx’ [peʃ]	pêx’ [peʃ]	peixe
46	bird	ávi [ˈavi] pásru [ˈpasɾu]	ávi [ˈavi] pásru [ˈpasɾu]	ávi [ˈavi] pásru [ˈpasɾu]	áv’ [av] pós’ [pɔs]	áv’ [av] pós’ [pɔs]	áv’ [av] pós’ [pɔs]	ave, pássaro
47	dog	catchôrr [kɐˈʧor]	catchô’ [kɒˈʧo]	catchôr [kɐˈʧoɾ]	catchôrr [kɐˈʧoʀ] / [kɐˈʧor]	catchôrr [kɐˈʧoʀ]	cotchôrr [koˈʧoʀ]	cão
48	louse	piôdju [piˈoʤu]	piôdju [piˈoʤu]	piôdju [piˈoʤu]	piôdj [piˈoʤ]	piôi’ [piˈoj]	piôi’ [piˈoj]	piolho
49	snake	serpênti [seɾˈpẽti] cóbra [ˈkɔbɾɐ]	serpênti [seɾˈpẽti] cóbra [ˈkɔbɾɐ]	serpênti [seɾˈpẽti] cóbra [ˈkɔbɾɐ]	serpênt’ [seɾˈpẽt] cóbra [ˈkɔbɾɐ]	serpênt’ [seɾˈpẽt] cóbra [ˈkɔbɾɐ]	serpênt’ [seɾˈpẽt] cóbra [ˈkɔbɾɐ]	serpente, cobra
50	worm	?	?	?	?	?	?	verme
51	tree	árvi [ˈaɾvi] pê dí mátu [pe di ˈmatu]	árbi [ˈaɾbi] pê dí mátu [pe di ˈmatu]	árbi [ˈaɾbi] pê dí mátu [pe di ˈmatu]	árv’ [aɾv] pê d’ mót’ [pe d mɔt]	árv’ [aɾv] pê d’ mót’ [pe d mɔt]	árv’ [aɾv] pê d’ mót’ [pe d mɔt]	árvore
52	forest	mátu [ˈmatu]	mátu [ˈmatu]	mátu [ˈmatu]	mót’ [mɔt]	mót’ [mɔt]	mót’ [mɔt]	floresta
53	stick	páu [paw]	pô [po]	pô [po]	páu [paw]	páu [paw]	pó [pɔ]	pau
54	fruit	frúta [ˈfɾutɐ]	frúta [ˈfɾutɐ]	frúta [ˈfɾutɐ]	frúta [ˈfɾutɐ]	frúta [ˈfɾutɐ]	frúta [ˈfɾutɐ]	fruta
55	seed	simênti [siˈmẽti]	simênti [siˈmẽti]	simênti [siˈmẽti]	s’mênt’ [smẽt]	s’mênt’ [smẽt]	s’mênt’ [smẽt]	semente
56	leaf	fódja [ˈfɔʤɐ]	fódja [ˈfɔʤɐ]	fódja [ˈfɔʤɐ]	fódja [ˈfɔʤɐ]	fóia [ˈfɔjɐ]	fó’a [ˈfɔɐ]	folha
57	root	raíz [rɐˈiz]	raíz [rɐˈiz]	raíz [rɐˈiz] / [rɐˈis] / [ɾɐˈiz] / [ɾɐˈis]	raíz [rɐˈiz] / [ʀɐˈiz]	raíz [ʀɐˈiʒ]	reíz [ʀeˈiʒ]	raiz
58	bark (of a tree)	cásca [ˈkaskɐ]	cásca [ˈkaskɐ]	cásca [ˈkaskɐ]	cásca [ˈkaskɐ]	cásca [ˈkaʃkɐ]	cásca [ˈkaʃkɐ]	casca (de árvore)
59	flower	flôr [floɾ]	frô’ [fɾo]	flôr [floɾ]	flôr [floɾ]	flôr [floɾ]	flôr [floɾ]	flor
60	grass	érva [ˈɛɾvɐ]	érba [ˈɛɾbɐ]	érba [ˈɛɾbɐ]	érba [ˈɛɾbɐ]	érva [ˈɛɾvɐ]	érva [ˈɛɾvɐ]	erva
61	rope	córda [ˈkɔɾdɐ]	córda [ˈkɔɾdɐ]	córda [ˈkɔɾdɐ]	córda [ˈkɔɾdɐ]	córda [ˈkɔɾdɐ]	córda [ˈkɔɾdɐ]	corda
62	skin	péli [ˈpɛli]	péli [ˈpɛli]	péli [ˈpɛli]	pêl’ [pel]	pêl’ [pel]	pêl’ [pel]	pele
63	meat	cárni [ˈkaɾni]	cárni [ˈkaɾni]	cárni [ˈkaɾni]	cárn’ [kaɾn]	cárn’ [kaɾn]	quérn’ [kɛɾn]	carne
64	blood	sángui [ˈsãgi]	sángui [ˈsãgi]	sángui [ˈsãgi]	sáng’ / sándj’ [sãg] / [sãʤ]	sáng’ [sãg]	séng’ [sɛ̃g]	sangue
65	bone	ôssu [ˈosu]	ôssu [ˈosu]	ôssu [ˈosu]	ôss’ [os]	ôss’ [os]	ôss’ [os]	osso
66	fat (noun)	gurdúra [ɡuɾˈduɾɐ]	gurdúra [ɡuɾˈduɾɐ]	gurdúra [ɡuɾˈduɾɐ]	gurdúra [ɡuɾˈduɾɐ]	gurdúra [ɡuɾˈduɾɐ]	gurdúra [ɡuɾˈduɾɐ]	gordura
67	egg	ôvu [ˈovu]	ôbu [ˈobu]	óbu [ˈɔbu]	ôb’ [ob]	ôv’ [ov]	ôv’ [ov]	ovo
68	horn	tchífri [ˈʧifɾi]	tchífri [ˈʧifɾi]	tchífri / quífri [ˈʧifɾi] /[ˈkifɾi]	tchífr’ [ʧifɾ]	tchífr’ [ʧifɾ]	tchífr’ [ʧifɾ]	chifre
69	tail	rábu [ˈrabu]	rábu [ˈrabu]	rábu [ˈrabu] / [ˈɾabu]	rób’ [ʀɔb] / [rɔb]	rób’ [ʀɔb]	rób’ [ʀɔb]	cauda
70	feather	péna [ˈpɛnɐ]	péna [ˈpɛnɐ]	péna [ˈpɛnɐ]	péna [ˈpɛnɐ]	péna [ˈpɛnɐ]	péna [ˈpɛnɐ]	pena (de ave)
71	hair	cabêlu [kɐˈbelu]	cabêlu [kɒˈbelu]	cabélu [kɐˈbɛlu]	cabêl’ [kɐˈbel]	cabêl’ [kɐˈbel]	quebêl’ [keˈbel]	cabelo
72	head	cabéça [kɐˈbɛsɐ]	cabéça [kɒˈbɛsɐ]	cabéça [kɐˈbɛsɐ]	cabéça [kɐˈbɛsɐ]	cabéça [kɐˈbɛsɐ]	quebéça [keˈbɛsɐ]	cabeça
73	ear	orédja [oˈɾɛʤɐ]	orédja [oˈɾɛʤɐ]	orédja [oˈɾɛʤɐ]	orédja [oˈɾɛʤɐ]	oréia [oˈɾɛjɐ]	oré’a [oˈɾɛɐ]	orelha
74	eye	ôdju [ˈoʤu]	ôdju [ˈoʤu]	ôdju [ˈoʤu]	ôdj’ [oʤ]	ôi’ [oj]	ôi’ [oj]	olho
75	nose	naríz [nɐˈɾiz]	naríz [nɐˈɾiz]	naríz [nɐˈɾiz]	naríz [nɐˈɾiz]	naríz [nɐˈɾiʒ]	neríz [neˈɾiʒ]	nariz
76	mouth	bóca [ˈbɔkɐ]	bóca [ˈbɔkɐ]	bóca [ˈbɔkɐ]	bóca [ˈbɔkɐ]	bóca [ˈbɔkɐ]	bóca [ˈbɔkɐ]	boca
77	tooth	dênti [ˈdẽti]	dênti [ˈdẽti]	dênti [ˈdẽti]	dênt’ [dẽt]	dênt’ [dẽt]	dênt’ [dẽt]	dente
78	tongue	língua [ˈlĩɡwɐ]	língua [ˈlĩɡwɐ]	língua [ˈlĩɡwɐ]	língua [ˈlĩɡwɐ]	líng’a [ˈlĩɡɐ]	líng’a [ˈlĩɡɐ]	língua
79	fingernail	únha [ˈuɲɐ]	únha [ˈuɲɐ]	únha [ˈuɲɐ]	únha [ˈuɲɐ]	únha [ˈuɲɐ]	únha [ˈuɲɐ]	unha
80	foot	pê [pe]	pê [pe]	pê [pe]	pê [pe]	pê [pe]	pê [pe]	pé
81	leg	canéla [kɐˈnɛlɐ] pérna [ˈpɛɾnɐ]	canéla [kɒˈnɛlɐ] pérna [ˈpɛɾnɐ]	canéla [kɐˈnɛlɐ] pérna [ˈpɛɾnɐ]	canéla [kɐˈnɛlɐ] pérna [ˈpɛɾnɐ]	canéla [kɐˈnɛlɐ] pérna [ˈpɛɾnɐ]	quenéla [keˈnɛlɐ] pérna [ˈpɛɾnɐ]	perna
82	knee	djuêdju [ʤuˈeʤu]	duêdju [duˈeʤu]	duêdju [duˈeʤu]	zuêdj [zuˈeʤ]	juêl’ [ʒuˈel]	juêi’ [ʒuˈej]	joelho
83	hand	mõ [mõ]	mã [mɐ̃]	mõ [mõ]	mõ [mõ]	mõ [mõ]	mõ [mõ]	mão
84	wing	ása [azɐ]	ása [azɐ]	ása / ássa [azɐ] / [asɐ]	ása [azɐ]	ása [azɐ]	ása [azɐ]	asa
85	belly	barríga [bɐˈriɡɐ]	barríga [bɒˈriɡɐ]	barriga / baríga [bɐˈriɡɐ] / [bɐˈɾiɡɐ]	barríga [bɐˈʀiɡɐ] / [bɐˈriɡɐ]	barríga [bɐˈʀiɡɐ]	berríga [beˈʀiɡɐ]	barriga
86	guts	trípas [ˈtɾipɐz]	trípas [ˈtɾipɐz]	trípas [ˈtɾipɐz]	trípas [ˈtɾipɐz]	trípas [ˈtɾipɐʒ]	trípas [ˈtɾipɐʒ]	entranhas, intestinos
87	neck	piscôçu [pisˈkosu]	piscôçu [pisˈkosu]	piscôç’ [pisˈkos]	p’scôç’ [pskos]	p’scôç’ [pʃkos]	p’scôç’ [pʃkos]	pescoço
88	back	cósta [ˈkɔstɐ]	cósta [ˈkɔstɐ]	cósta [ˈkɔstɐ]	cósta [ˈkɔstɐ]	cósta [ˈkɔʃtɐ]	cósta [ˈkɔʃtɐ]	costas
89	breast	pêtu [ˈpetu] máma [ˈmamɐ]	pêtu [ˈpetu] máma [ˈmamɐ]	pêtu [ˈpetu] máma [ˈmamɐ]	pêt’ [pet] máma [ˈmamɐ]	pêt’ [pet] máma [ˈmamɐ]	pêt’ [pet] máma [ˈmamɐ]	peito, seios
90	heart	coraçõ [koɾɐˈsõ]	coraçã [koɾɐˈsɐ̃]	coraçõ [koɾɐˈsõ]	coraçõ [koɾɐˈsõ]	coraçõ [koɾɐˈsõ]	coroçõ [koɾoˈsõ]	coração
91	liver	?	?	?	?	?	?	fígado
92	to drink	bebê [beˈbe]	bebê [beˈbe]	bêbi / bêbe [ˈbebi] / [ˈbebe]	bebê [beˈbe]	bibê [biˈbe]	bibê [biˈbe]	beber
93	to eat	cumê [kuˈme]	cumê [kuˈme]	cúmi / cúme [ˈkumi] / [ˈkume]	c’mê [kme]	c’mê [kme]	c’mê [kme]	comer
94	to bite	mordê [moˈɾde]	mordê [moˈɾde]	môrdi / môrde [ˈmoɾdi] / [ˈmoɾde]	mordê [moˈɾde]	mordê [moˈɾde]	mordê [moˈɾde]	morder
95	to suck	tchupâ [ʧuˈpɐ]	tchupâ [ʧuˈpɐ]	tchúpa [ˈʧupɐ]	tch’pâ [ʧpɐ]	tch’pá [ʧpa]	tch’pá [ʧpa]	sugar, chupar
96	to spit	cuspí [kuˈspi]	cuspí [kuˈspi]	cúspi [ˈkuspi]	c’spí [kspi]	c’spí [kʃpi]	c’spí [kʃpi]	cuspir
97	to vomit	vumitâ [vumiˈtɐ] botâ fóra [boˈtɐ ˈfɔɾɐ]	gumitâ [ɡumiˈtɐ] botâ fóra [boˈtɐ ˈfɔɾɐ]	gumíta [ɡuˈmitɐ] bôta fóra [ˈbotɐ ˈfɔɾɐ]	vumitâ [vumiˈtɐ] b’tâ fóra [ptɐ ˈfɔɾɐ]	vumitá [vumiˈta] b’tá fóra [pta ˈfɔɾɐ]	vumitá [vumiˈta] b’tá fóra [pta ˈfɔɾɐ]	vomitar
98	to blow	soprâ [soˈpɾɐ]	soprâ [soˈpɾɐ]	sôpra [ˈsopɾɐ]	soprâ [soˈpɾɐ]	soprá [soˈpɾa]	soprá [soˈpɾa]	soprar
99	to breathe	raspirâ [rɐspiˈɾɐ] dâ fôlgu [dɐ ˈfolɡu]	raspirâ [rɐspiˈɾɐ] dâ fôrgu [dɐ ˈfoɾɡu]	raspíra [rɐsˈpiɾɐ] / [ɾɐsˈpiɾɐ] dâ fôlgu [dɐ ˈfolɡu]	raspirâ [ʀɐspiˈɾɐ] / [rɐspiˈɾɐ] dâ fôlgu [dɐ ˈfolɡu]	raspirá [ʀɐʃpiˈɾa] dá fôlg’ [da folɡ]	raspirá [ʀɐʃpiˈɾa] dá fôlg’ [da folɡ]	respirar
100	to laugh	rí [ɾi]	rí [ri]	rí [ri] / [ɾi]	rí [ʀi] / [ri]	rí [ʀi]	rí [ʀi]	rir
101	to see	odjâ [oˈʤɐ]	odjâ [oˈʤɐ]	ôdja [ˈoʤɐ]	odjâ [oˈʤɐ]	oiá [oˈja]	o’á [oˈa]	ver
102	to hear	oví [oˈvi]	obí [oˈbi]	ôbi [ˈobi]	uví [uˈvi]	uví [uˈvi]	uví [uˈvi]	ouvir
103	to know	sabê [sɐˈbe]	sabê [sɑˈbe]	sâbi / sâbe [ˈsɐbi] / [ˈsɐbe]	sabê [sɐˈbe]	sabê [sɐˈbe]	séb’ [sɛb]	saber
104	to think	pensâ [pẽˈsɐ]	pensâ [pẽˈsɐ]	pênsa [ˈpẽsɐ]	pensâ [pẽˈsɐ]	pensá [pẽˈsa]	pensá [pẽˈsa]	pensar
105	to smell	tcherâ [ʧeˈɾɐ]	tcherâ [ʧeˈɾɐ]	tchêra / quêra [ˈʧeɾɐ] / [ˈkeɾɐ]	tcherâ [ʧeˈɾɐ]	tcherê [ʧeˈɾe]	tcherê [ʧeˈɾe]	cheirar
106	to fear	têm mêdu [tẽ ˈmedu]	têm mêdu [tẽ ˈmedu]	têm médu [tẽ ˈmɛdu]	têm mêd’ [tẽ med]	têm mêd’ [tẽ med]	têm mêd’ [tẽ med]	temer
107	to sleep	durmí [duɾˈmi]	drumí [dɾuˈmi]	dúrmi [ˈduɾmi]	durmí [duɾˈmi]	durmí [duɾˈmi]	d’rmi [dɾmi]	dormir
108	to live	vivê [viˈve]	bibê [biˈbe]	bíbi / bíbe [ˈbibi] / [ˈbibe]	vivê [viˈve]	vivê [viˈve]	vivê [viˈve]	viver
109	to die	morrê [moˈre]	morrê [moˈre]	mórri / mórre [ˈmɔri] / [ˈmɔɾi] / [ˈmɔre] / [ˈmɔɾe]	morrê [moˈʀe] / [moˈre]	morrê [moˈʀe]	morrê [moˈʀe]	morrer
110	to kill	matâ [mɐˈtɐ]	matâ [mɒˈtɐ]	máta [ˈmatɐ]	matâ [mɐˈtɐ]	matá [mɐˈta]	matá [mɐˈta]	matar
111	to fight	brigâ [bɾiˈɡɐ]	brigâ [bɾiˈɡɐ]	bríga [ˈbɾiɡɐ]	brigâ [bɾiˈɡɐ]	brigá [bɾiˈɡa]	brigá [bɾiˈɡa]	lutar
112	to hunt	caçâ [kaˈsɐ]	caçâ [kɒˈsɐ]	cáça [ˈkasɐ]	caçâ [kaˈsɐ]	caçá [kaˈsa]	caçá [kaˈsa]	caçar
113	to hit	batê [bɐˈte]	batê [bɒˈte]	bâti / bâte [ˈbɐti] / [ˈbɐte]	batê [bɐˈte]	batê [bɐˈte]	betê [beˈte]	bater
114	to cut	cortâ [koɾˈtɐ]	cortâ [koɾˈtɐ]	côrta [ˈkoɾtɐ]	cortâ [koɾˈtɐ]	cortá [koɾˈta]	cortá [koɾˈta]	cortar
115	to split	partí [pɐɾˈti]	partí [pɒɾˈti]	pârti [ˈpɐɾti]	partí [pɐɾˈti]	partí [pɐɾˈti]	pertí [peɾˈti]	separar
116	to stab	tchuquí [ʧuˈki]	tchuquí [ʧuˈki]	tchúqui [ˈʧuki]	tchuquí [ʧuˈki]	tchuquí [ʧuˈki]	tch’quí [ʧki]	espetar
117	to scratch	raspâ [rɐsˈpɐ]	raspâ [rɐsˈpɐ]	ráspa [ˈraspɐ] / [ˈɾaspɐ]	raspâ [ʀɐsˈpɐ] / [rɐsˈpɐ]	raspá [ʀɐʃˈpa]	raspá [ʀɐʃˈpa]	raspar
118	to dig	covâ [koˈvɐ]	cobâ [koˈbɐ]	côba [ˈkobɐ]	cobâ [koˈbɐ]	cavá [kɐˈva]	cavá [kɐˈva]	cavar
119	to swim	nadâ [nɐˈdɐ]	nadâ [nɐˈdɐ]	náda [ˈnadɐ]	nadâ [nɐˈdɐ]	nadá [nɐˈda]	nadá [nɐˈda]	nadar
120	to fly	vuâ [vuˈɐ]	buâ [buˈɐ]	búa [ˈbuɐ]	buâ [buˈɐ]	vuá [vuˈa]	vuá [vuˈa]	voar
121	to walk	andâ [ɐ̃ˈdɐ]	andâ [ɐ̃ˈdɐ]	ánda [ˈãdɐ]	andâ [ɐ̃ˈdɐ]	andá [ɐ̃ˈda]	andá [ɐ̃ˈda]	andar
122	to come	bêm [bẽ]	bêm [bẽ]	bêm [bẽ]	bêm [bẽ]	bêm [bẽ]	bêm [bẽ]	vir
123	to lie (as in a bed)	detâ [deˈtɐ]	detâ [deˈtɐ]	dêta [ˈdetɐ]	detâ [deˈtɐ]	detá [deˈta]	detá [deˈta]	deitar-se
124	to sit	sentâ [sẽˈtɐ]	sintâ [sĩˈtɐ]	xínta [ˈʃĩtɐ]	sentâ [sẽˈtɐ]	sentá [sẽˈta]	sentá [sẽˈta]	sentar-se
125	to stand		pô saquêdu [po sɐˈkedu]	pôi saquédu [poj sɐˈkɛdu]	pô impê [po ĩˈpe]	pô impê [po ĩˈpe]	pô impe [po ĩˈpe]	pôr-se em pé
126	to turn (intransitive)	virâ [viˈɾɐ]	birâ [biˈɾɐ]	bíra [ˈbiɾɐ]	b’râ [bɾɐ]	v’rá [vɾa]	v’rá [vɾa]	virar
127	to fall	caí [kɐˈi]	caí [kɐˈi]	câi [kɐj]	caí [kɐˈi]	caí [kɐˈi]	queí [keˈi]	cair
128	to give	dâ [dɐ]	dâ [dɐ]	dâ [dɐ]	dâ [dɐ]	dá [da]	dá [da]	dar
129	to hold	pegâ [peˈɡɐ]	pegâ [peˈɡɐ]	pêga [ˈpeɡɐ]	pegâ [peˈɡɐ]	pegá [peˈɡa]	pegá [peˈɡa]	segurar
130	to squeeze	pertâ [peɾˈtɐ]	pertâ [peɾˈtɐ]	pêrta [ˈpeɾtɐ]	pertâ [peɾˈtɐ]	pertá [peɾˈta]	pertá [peɾˈta]	apertar
131	to rub	sfregâ [sfɾeˈɡɐ]	sfregâ [sfɾeˈɡɐ]	sfrêga [ˈsfɾeɡɐ]	sfregâ [sfɾeˈɡɐ]	sfregá [ʃfɾeˈɡa]	sfregá [ʃfɾeˈɡa]	esfregar
132	to wash	lavâ [lɐˈvɐ]	labâ [lɒˈbɐ]	lába [ˈlabɐ]	labâ [lɐˈbɐ]	lavá [lɐˈva]	lavá [lɐˈva]	lavar
133	to wipe	limpâ [lĩˈpɐ]	limpâ [lĩˈpɐ]	límpa [ˈlĩpɐ]	limpâ [lĩˈpɐ]	limpá [lĩˈpa]	limpá [lĩˈpa]	limpar
134	to pull	puxâ [puˈʃɐ]	puxâ [puˈʃɐ]	púxa [ˈpuʃɐ]	p’xâ [pʃɐ]	p’xá [pʃa]	p’xá [pʃa]	puxar
135	to push	pintchâ [pĩˈʧɐ]	pintchâ [pĩˈʧɐ]	píntcha [ˈpĩʧɐ]	pintchâ [pĩˈʧɐ]	pintchá [pĩˈʧa]	pintchá [pĩˈʧa]	empurrar
136	to throw	botâ [boˈtɐ]	botâ [boˈtɐ]	bôta [ˈbotɐ]	b’tâ [ptɐ]	b’tá [pta]	b’tá [pta]	atirar
137	to tie	marrâ [mɐˈrɐ]	marrâ [mɒˈrɐ]	márra [ˈmarɐ] / [ˈmaɾɐ]	marrâ [mɐˈʀɐ] / [mɐˈrɐ]	marrá [mɐˈʀa]	marrá [mɐˈʀa]	atar
138	to sew	cosê [koˈze]	cosê [koˈze]	côsi / côssi / côse / côsse [ˈkozi] / [ˈkosi] / [ˈkoze] / [ˈkose]	cosê [koˈze]	cosê [koˈze]	cosê [koˈze]	coser (Portugal), costurar (Brasil)
139	to count	contâ [kõˈtɐ]	contâ [kõˈtɐ]	cônta [ˈkõtɐ]	contâ [kõˈtɐ]	contá [kõˈta]	contá [kõˈta]	contar
140	to say	flâ [flɐ]	frâ [fɾɐ]	flâ [flɐ]	flâ [flɐ]	dzê [dze]	dzê [dze]	dizer
141	to sing	cantâ [kɐ̃ˈtɐ]	cantâ [kɒ̃ˈtɐ]	cánta [ˈkãtɐ]	cantâ [kɐ̃ˈtɐ]	cantá [kɐ̃ˈta]	cantá [kɐ̃ˈta]	cantar
142	to play	brincâ [bɾĩˈkɐ]	brincâ [bɾĩˈkɐ]	brínca [ˈbɾĩkɐ]	brincâ [bɾĩˈkɐ]	brincá [bɾĩˈka]	brincá [bɾĩˈka]	brincar
143	to float	boiâ [boˈjɐ]	boiâ [boˈjɐ]	bôia [ˈbojɐ]	boiâ [boˈjɐ]	boiá [boˈjá]	bo’á [boˈa]	flutuar
144	to flow	?	?	?	?	?	?	fluir
145	to freeze	?	?	?	?	?	?	congelar
146	to swell	intchâ [ĩˈʧɐ]	intchâ [ĩˈʧɐ]	íntcha [ˈĩʧɐ]	intchâ [ĩˈʧɐ]	intchá [ĩˈʧa]	intchá [ĩˈʧa]	inchar
147	sun	sôl [sol]	sô’ [so]	sôl [sol]	sôl [sol]	sôl [sol]	sôl [sol]	sol
148	moon	lúa [ˈluɐ]	lúa [ˈluɐ]	lúa [ˈluɐ]	lúa [ˈluɐ]	lúa [ˈluɐ]	lúa [ˈluɐ]	lua
149	star	stréla [ˈstɾɛlɐ]	stréla [ˈstɾɛlɐ]	stréla [ˈstɾɛlɐ]	stréla [ˈstɾɛlɐ]	stréla [ˈʃtɾɛlɐ]	stréla [ˈʃtɾɛlɐ]	estrela
150	water	água [ˈaɡwɐ]	águ’ [ˈaɡu]	águ’ [ˈaɡu]	água [ˈaɡwɐ]	ág’a [ˈaɡɐ]	ág’a [ˈaɡɐ]	água
151	rain	tchúva [ˈʧuvɐ]	tchúba [ˈʧubɐ]	tchúba [ˈʧubɐ]	tchúba [ˈʧubɐ]	tchúva [ˈʧuvɐ]	tchúva [ˈʧuvɐ]	chuva
152	river	ribêra [riˈbeɾɐ]	ribêra [riˈbeɾɐ]	rubêra [ruˈbeɾɐ] / [ɾuˈbeɾɐ]	r’bêra [ʀˈbeɾɐ] / [rˈbeɾɐ]	r’bêra [ʀˈbeɾɐ]	r’bêra [ʀˈbeɾɐ]	rio
153	lake	-	-	-	-	-	-	lago
154	sea	már [maɾ]	má’ [mɒ]	már [maɾ]	már [maɾ]	már [maɾ]	már [maɾ]	mar
155	salt	sál [sal]	sá’ [sa]	sâl [sɐl]	sál [sal]	sál [sal]	sál [sal]	sal
156	stone	pédra [ˈpɛdɾɐ]	pédra [ˈpɛdɾɐ]	pédra [ˈpɛdɾɐ]	pédra [ˈpɛdɾɐ]	pédra [ˈpɛdɾɐ]	pédra [ˈpɛdɾɐ]	pedra
157	sand	arêia [ɐˈɾejɐ]	arêia [ɐˈɾejɐ]	arêia [ɐˈɾejɐ]	arêia [ɐˈɾejɐ]	arêia [ɐˈɾejɐ]	arê’a [ɐˈɾeɐ]	areia
158	dust	puêra [puˈeɾɐ]	puêra [puˈeɾɐ]	puêra [puˈeɾɐ]	puêra [puˈeɾɐ]	puêra [puˈeɾɐ]	puêra [puˈeɾɐ]	pó
159	earth	térra [ˈtɛrɐ]	térra [ˈtɛrɐ]	térra / téra [ˈtɛrɐ] / [ˈtɛɾɐ]	térra [ˈtɛʀɐ] / [ˈtɛrɐ]	térra [ˈtɛʀɐ]	térra [ˈtɛʀɐ]	terra
160	cloud	?	?	?	?	?	?	nuvem
161	fog	névua [ˈnɛvuɐ]	nébua [ˈnɛbuɐ]	nébua [ˈnɛbuɐ]	nébua [ˈnɛbuɐ]	névua [ˈnɛvuɐ]	név’a [ˈnɛvɐ]	nevoeiro
162	sky	cêu [sew]	cêu [sew]	cêu [sew]	cêu [sew]	cêu [sew]	cêu [sew]	céu
163	wind	vêntu [ˈvẽtu]	bêntu [ˈbẽtu]	béntu [ˈbɛ̃tu]	vênt’ [vẽt]	vênt’ [vẽt]	vênt’ [vẽt]	vento
164	snow	-	-	-	-	-	-	neve
165	ice	gêlu [ˈʒelu]	gêlu [ˈʒelu]	gélu / xélu [ˈʒɛlu] / [ˈʃɛlu]	gêl’ [ʒel]	gêl’ [ʒel]	gêl’ [ʒel]	gelo
166	smoke	fúmu [ˈfumu]	fúmu [ˈfumu]	fúmu [ˈfumu]	fúm’ [fum]	fúm’ [fum]	fúm’ [fum]	fumo (Portugal), fumaça (Brasil)
167	fire	fôgu [ˈfoɡu]	fôgu [ˈfoɡu]	fôgu [ˈfoɡu]	fôgu [ˈfoɡu]	fôg’ [foɡ]	fôg’ [foɡ]	fogo
168	ash	cínza [ˈsĩzɐ]	cínza [ˈsĩzɐ]	cínza / cínça [ˈsĩzɐ] / [ˈsĩsɐ]	cínza [ˈsĩzɐ]	cínza [ˈsĩzɐ]	cínza [ˈsĩzɐ]	cinza
169	to burn	quemâ [keˈmɐ]	quemâ [keˈmɐ]	quêma [ˈkemɐ]	quemâ / tchemâ [keˈmɐ] / [ʧeˈmɐ]	quemá [keˈma]	quemá [keˈma]	queimar
170	road	stráda [ˈstɾadɐ]	stráda [ˈstɾadɐ]	stráda [ˈstɾadɐ]	stráda [ˈstɾadɐ]	stráda [ˈʃtɾadɐ]	stráda [ˈʃtɾadɐ]	estrada
171	mountain	rótcha [ˈrɔʧɐ]	rótcha [ˈrɔʧɐ]	rótcha [ˈrɔʧɐ] / [ˈɾɔʧɐ]	rótcha [ˈʀɔʧɐ] / [ˈrɔʧɐ]	rótcha [ˈʀɔʧɐ]	rótcha [ˈʀɔʧɐ]	montanha
172	red	burmêdju [buɾˈmeʤu]	brumêdju [bɾuˈmeʤu]	burmédju [buɾˈmɛʤu]	b’rmêdj’ [bɾˈmeʤ]	v’rmêi’ [vɾˈmej]	v’rmêi’ [vɾˈmej]	vermelho
173	green	vêrdi [ˈveɾdi]	bêrdi [ˈbeɾdi]	bêrdi [ˈbeɾdi]	vêrd’ [veɾd]	vêrd’ [veɾd]	vêrd’ [veɾd]	verde
174	yellow	marélu [mɐˈɾɛlu]	marélu [mɒˈɾɛlu]	marélu [mɐˈɾɛlu]	marêl’ [mɐˈɾel]	marêl’ [mɐˈɾel]	merêl’ [meˈɾel]	amarelo
175	white	bráncu [ˈbɾãku]	bráncu [ˈbɾãku]	bráncu [ˈbɾãku]	bráncu [ˈbɾãku]	brónc’ [bɾɔ̃k]	brónc’ [bɾɔ̃k]	branco
176	black	prêtu [ˈpɾetu]	prêtu [ˈpɾetu]	prétu [ˈpɾɛtu]	prêt’ [pɾet]	prêt’ [pɾet]	prêt’ [pɾet]	preto
177	night	nôti [ˈnoti]	nôti [ˈnoti]	nôti [ˈnoti]	nôt’ [not]	nôt’ [not]	nôt’ [not]	noite
178	day	día [ˈdiɐ]	día [ˈdiɐ]	día [ˈdiɐ]	día [ˈdiɐ]	día [ˈdiɐ]	día [ˈdiɐ]	dia
179	year	ánu [ˈanu]	ánu [ˈanu]	ánu [ˈanu]	ón’ [ɔn]	ón’ [ɔn]	ón’ [ɔn]	ano
180	warm	quênti [ˈkẽti]	quênti [ˈkẽti]	quênti [ˈkẽti]	quênt’ / tchênt’ [kẽt] / [ʧẽt]	quênt’ [kẽt]	quênt’ [kẽt]	quente
181	cold	fríu [fɾiw]	fríu [fɾiw]	fríu [fɾiw]	fríu [fɾiw]	fríu [fɾiw]	fríu [fɾiw]	frio
182	full	chêiu [ˈʃeju]	chêiu [ˈʃeju]	chêiu [ˈʃeju]	chêi’ [ʃej]	chêi’ [ʃej]	chêi’ [ʃej]	cheio
183	new	nôbu [ˈnobu]	nôbu [ˈnobu]	nóbu [ˈnɔbu]	nôb’ [nob]	nôv’ [nov]	nôv’ [nov]	novo
184	old	bédju [ˈbɛʤu]	bédju [ˈbɛʤu]	bédju [ˈbɛʤu]	bêdj’ [beʤ]	bêdj’ [beʤ]	vêi’ [vej]	velho
185	good	bôm [bõ]	bôm [bõ]	bôm [bõ]	bôm [bõ]	bôm [bõ]	bôm [bõ]	bom
186	bad	máu [maw]	má’ [mɒ]	mâu [mɐw]	máu [maw]	máu [maw]	mó [mɔ]	mau
187	rotten	pôdri [ˈpodɾi]	pôdri [ˈpodɾi]	pôdri [ˈpodɾi]	pôdr’ [podɾ]	pôdr’ [podɾ]	pôdr’ [podɾ]	podre
188	dirty	xúju [ˈʃuʒu]	xúju [ˈʃuʒu]	xúju / xúxu [ˈʃuʒu] / [ˈʃuʃu]	xúj’ [ʃuʒ]	xúj’ [ʃuʒ]	xúj’ [ʃuʒ]	sujo
189	straight	rétu [ˈrɛtu]	rétu [ˈrɛtu]	rétu [ˈrɛtu] / [ˈɾɛtu]	rêt’ [ʀet] / [ret]	rêt’ [ʀet]	rêt’ [ʀet]	direito (recto)
190	round	radôndu [rɐˈdõdu]	radôndu [rɐˈdõdu]	rudóndu [ruˈdɔ̃du] / [ɾuˈdɔ̃du]	radônd’ [ʀɐˈdõd] / [rɐˈdõd]	r’dônd’ [ʀˈdõd]	rodônd’ [ʀoˈdõd]	redondo
191	sharp (as a knife)	afiádu [ɐfiˈadu]	afiádu [ɐfiˈadu]	afiádu [ɐfiˈadu]	afiód’ [ɐfiˈɔd]	afiód’ [ɐfiˈɔd]	afiód’ [ɐfiˈɔd]	afiado
192	dull (as a knife)	cégu [ˈsɛɡu]	cégu [ˈsɛɡu]	cégu [ˈsɛɡu]	cégu [ˈsɛɡu]	cêg’ [seɡ]	cêg’ [seɡ]	cego (não afiado)
193	smooth	lísu [ˈlizu]	lísu [ˈlizu]	lísu / líssu [ˈlizu] / [ˈlisu]	lís’ [liz]	lís’ [liz]	lís’ [liz]	liso
194	wet	modjádu [moˈʤadu]	modjádu [moˈʤadu]	modjádu [moˈʤadu]	modjód’ [moˈʤɔd]	moiód’ [moˈjɔd]	mo’ód’ [moˈɔd]	molhado
195	dry	sêcu [ˈseku]	sêcu [ˈseku]	sécu [ˈsɛku]	sêcu [ˈseku]	sêc’ [sek]	sêc’ [sek]	seco
196	correct	drêtu [ˈdɾetu]	drêtu [ˈdɾetu]	drêtu [ˈdɾetu]	drêt’ [dɾet]	drêt’ [dɾet]	drêt’ [dɾet]	correcto
197	near	pértu [ˈpɛɾtu]	pértu [ˈpɛɾtu]	pértu [ˈpɛɾtu]	pêrt’ [peɾt]	pêrt’ [peɾt]	pêrt’ [peɾt]	perto
198	far	lôngi [ˈlõʒi]	lôngi [ˈlõʒi]	lôngi / lônxi [ˈlõʒi] / [ˈlõʃi]	lônj’ [lõʒ]	lônj’ [lõʒ]	lônj’ [lõʒ]	longe
199	right	dirêta [diˈɾetɐ]	dirêta [diˈɾetɐ]	dirêta [diˈɾetɐ]	d’rêta [ˈdɾetɐ]	d’rêta [ˈdɾetɐ]	d’rêta [ˈdɾetɐ]	direita
200	left	squérda [ˈskɛɾdɐ]	squérda [ˈskɛɾdɐ]	squérda [ˈskɛɾdɐ]	squérda [ˈskɛɾdɐ]	squérda [ˈʃkɛɾdɐ]	squérda [ˈʃkɛɾdɐ]	esquerda
201	at	pâ [pɐ]	pâ [pɐ]	pâ [pɐ]	pâ [pɐ]	pâ [pɐ]	pâ [pɐ]	a
202	in	nâ [nɐ]	nâ [nɐ]	nâ [nɐ]	nâ [nɐ]	nâ [nɐ]	nâ [nɐ]	em
203	with	cú [ku]	cú [ku]	cú [ku]	má’ [ma]	má’ [ma]	má’ [ma]	com
204	and	í [i]	í [i]	í [i]	í [i]	í [i]	í [i]	e
205	if	sí [si]	sí [si]	sí [si]	s’ [s]	s’ [s]	s’ [s]	se
206	because	pamódi [pɐˈmɔdi]	pamó’ [pɒˈmɔ]	pamódi [pɐˈmɔdi]	pamód’ [pɐˈmɔd] paquê / patchê [pɐˈke] / [pɐˈʧe]	pamód’ [pɐˈmɔd] paquê [pɐˈke]	pomód’ [poˈmɔd] pequê [peˈke]	porque
207	name	nômi [ˈnomi]	nômi [ˈnomi]	nómi [ˈnɔmi]	nôm’ [nom]	nôm’ [nom]	nôm’ [nom]	nome